Zx Spectrum dünyasının çok sevdiği, çılgın ama samimi kişilik, 80’lerde zx spectrum’daki en iyi kodu yazan adam Jonathan Smith’i ölümünün birinci yılında anıyoruz.
Bu kayıp aslında 8bit kuşağının yakında iyice alışacağı kayıpların ilklerinden. Forumlarda bizimle yazışan bu joffa’nın attığı mesajları gördüğümde hep tuhaf oluyorum. Henüz başımıza gelmedi çünkü biz dijital çağın çocukları, internetin yaşı gibi genç olduğumuz için internet henüz ölmüşleri loglayan bir mezar yığını haline gelmedi. Bundan 20 yıl sonra her forum, her site, her blog ölmüşlerin attığı mesajlarla dolu olacak. Belki o zaman buna herkes alışmış olacak ama henüz çok hazırlıksızız.
Crash Dergisi, henüz Jonathan Smith’in kim olacağını bilmeyerek şu sözlerle anlatıyordu:
“Smith must be very abnormal person, everything is so out of this world, his imagination or his inspiration comes from nightmares”
(Smith çok sıradışı biri olmalı, herşey öylesine yabancı ki, hayal gücü ya da esin kaynağı kabuslardan geliyor olmalı)
Retrojen’de son 4 aydır istatistik toplayan sevgili hasenatbotumuz, herkes yaz tatiline gitmeden bir ödül töreni yapmayı uygun görmüş. Buyrun gevezelik ödüllerimizin detayları şöyle oldu:
Kazanan, elbetteki bendeniz, 3500 satırın üzerinde konuşarak geveze ödülünü aldım. İkincilik 2500 satır ve ölümsüz monologlarıyla Shax’a gitti. Üçüncülük ise, doğrulara parmak basan adam Alcofribas’a 1500 satırlık gevezelik sayesinde ulaştı. Son dört ayda 49 farklı ziyaretçi alan irc kanalımız retrojende, 1541 drive’ların geleceklerinden, spectrumların 48 mi 128 mi olduğu konusundaki spekülasyonlara kadar farklı konular konuşuldu.
Hasenatbot’un topladığı istatistiklerinin bir parçası olmak istiyorsanız, irc.coldfront.net sunucusundaki #retrojen kanalına sizi de bekliyoruz. Kanalımız modere edilmemekte, her kes istediği telden çalmaktadır. Bu kanala ulaşmak için Mirc, Kvirc, Xchat2, Chatzilla, TinyIrc gibi clientlere ya da retrojen java irc client‘e ihtiyacınız vardır.
Portal 2 çıktı, tam da tatile denk gelmişken bir nefeste bitirdim. Zaten zor bir oyun değil, fakat çok uzun. Gazetenin arkasındaki bulmacayı biraz düşünerek sorunsuz çözebildiğinizi düşünün, aynı onun gibi, bulmacayı tamamlamadan bırakmak çok zor oluyor. Neyse, oyunun sonunda yine bir bitiş müziği çalıyor.
Bu sabah kalktığımda, yıllar önce oynayıp bitirdiğim portal 1’in kapanış müziği dilimdeydi. Bu nasıl bir bilinçaltıdır? Demekki farkında olmadan sevmişim. Neyse işe geldiğimde hala dilimdeydi, ben de becerebildiğim kadar türkçeye çevirdim. Hazır çevirmişken buraya koyayım, merak eden gençler de okuyabilsin.
Portal: Still Alive Lyrics Türkçe Çevirisi: (Geçit: Hala Hayatta)
Portal 2: I want you gone Türkçesi: (Geçit 2: burdan defol istiyorum)
13 yıl. Dile kolay, plazma’dan bile daha uzun, tam 13 yıl boyunca, bu gün çıktı, yarın çıktı, haftaya, yaza, kışa, yılbaşında, easter’da, milenyumda, 2001’de, 2005’de kesin çıkacak açıklamaları geldi ve bu arada yaşlanmışız 😀
Duke Nukem’in son bölümünü oynadığımda 22 yaşındaymışım, şimdi bu retro değilse nedir? Evet, çıkıyor hemde ps3, xb360, pc ve psp’de aynı anda. 3dRealms’dan böyle birşey beklemiyordum doğrusu. Zar zor bir pc sürümü çıkarıyorlar sanıyordum.
Ghostbusters oyununu ilk gördüğümde, o zamana kadar platform, shoot-em up ve horace serisini oynamış biriydim. Ghostbusters filmi de beni etkilemişti zaten. Oyunu yüklediğimde banka hesabıdır, alışveriştir, sokaklarda araba kullanmak ve hayaletleri çekmek, haritada gezmek, hayaletlere yemlerini bırakıp onları yakalamak, ve o zamanlar bir türlü çözemediğim “haritada dolaşan anahtar ve kilitle ne yapacağım, marshmallow man’in gelmesini nasıl durdurabilirim?” gibi sorular beni bu oyunu uzun süre oynamaya sevk etti. Oyunun tasarımı sıradışıydı.
Oyunun üzerinden neredeyse 30 yıl geçmişken, ekranı çizme şeklinin ne kadar ilkel olduğu konusunda bir tartışma çıktı wos’da. Oyun görüntüleyeceği her kareyi önce bir backbuffer’a çiziyor, sonra bir LDIR komutuyla kopyalıyor. LDIR devasa bir operatör, 21 tstate harcıyor, bunun yerine açılmış bir LDI turu ve POP/PUSH metodu ile bu kopyalama işlemi ortalama 10-15tstate içinde yapılaibliyor. Sonuç olarak tek bir ldir operatörü yerine alengirli bir metodla ekranı kopyalayan ghostbusters’ı (48k) önce hazırladım, sonra da SnapToTap ile Teyp dosyası haline getirdim. Oyun artık %25 daha hızlı çalışıyor, ayrıca %35 daha hızlı yükleniyor (bitbuster sağolsun) , güle güle oynayın 🙂
It’s a first generation “open” handheld console, possibly the first one. Gp32 is designed and sold by a Korean Company called Gamepark (Creators of caanoo, wiz, gp2x etc). It has a big 3.5″ color LCD, 133mhz 32bit ARM processor, 8MB ram. It has no custom cpu or gpu, everything is handled by the CPU. The GP32 was sold between 2002-2005, then superceeded by Gp2X. In it’s golden years, the console’s community was flourished by counltess homebrew originals, countless software ports and hardware hacks. There are even some original boxed smc cardtridge games. There are no official sales figures, but GP32 is suspected to sold about 15000 units worldwide.
a GP32 handheld console
We will take a look at the keyboard enhancement for GP32: a simple chatboard hack. Read on:
Bugün hoş sohbet içinde bulunduğum bir başka arkadaşım şu mesajla aramızdan ayrıldı: “Left the Spectrum scene to sort my life out! Regards to everyone at WOS & #SPIN”. Yani şair diyor ki, “Hayatımı düzene sokmak için zx spectrum sahnesini terkdediyorum, herkese sevgiler, saygılar”. İnanın bu okuduğum bu içerikteki ilk satır değil.
Bilgisayar denen şey bu kadar zararlı birşey midir hep düşünmüşümdür. Örneğin, Irian’ın Plazma5’deki yazısı, işe dışarıdan bakanların yaklaşımını gösteriyor. Özellikle o metinde bana vurucu gelen kısım “ilk olarak söylenmeyi bırakmış oldum (ya da çok azalttım diyelim)” kısmı idi. Bir bilgisayar meraklısı ne kadar iyi yaşasa, ne kadar iyi kazansa, hatta hayatını burdan kazansa, ne kadar aktif, sevecen, yetenekli, müzisyen, grafiker, amerikalı, türk, iskandinav ya da ingiliz olsa da (ki nightlord bunların pek çoğunu bünyesinde barındırır), eşlerinin şikayetlerinden kurtulamaz, en fazla azaltabilir.
Bu bilgisayar denen şey, hayatımızı düzensiz hale mi getirir? Bu bir kadın-erkek problemi midir, yoksa genel olarak iki insan arasında mı gerçekleşir?
Medya’da bile bilgisayar sevenler kötü temsil edilir. Başlıkları okuyun: “Bilgisayar oyunlarında bağımlılık tehlikesi”, “PSX’i yasaklayan annesi için kiralık katil tuttu”, “Test: Siz de bağımlı olabilir misiniz?”, “Bilgisayar oyunlarından etkilenen 14 yaşındaki çocuk bir okulu makineli tüfek ile bastı”. Baksanıza, 14 yaşındaki çocuğa makineli tüfeği veren yasa, aile, sistemde hiç suç yok, half life suçlu. Oyun oynayın ya da oynamayın, artık toplumun “olumsuz” kitlesiyle özdeşsinizdir. Billgates gibi milyarlarca dolar kazanmanız ya da playsatation’da level atlayamıyor olmanız farketmez. Her durumda “nerd”sinizdir, ve çevrenizdekiler sizi dürmekten çekinmezler, çünkü toplumsal algı, herkesin doğru, sizin yanlış bir iş yaptığınızı söyler. Ve yapılan işin niteliği ne olursa olsun, bilgisayar başına oturduğunuzda, hiç tanımadığınız bir teyzenin gelip size “Evladım, ne oturuyosunuz o meretin başına?” deme cesaretini bulması hiç de zor değildir.
Bir öz eleştiri yapmak gerekmiyor mu?
Sevdiklerimize vakit ayırmamamızın sebebi artık onları sevmiyor, sadece kendimizi seviyor olmamız mıdır? Bilgisayar başında neden oturulur? Emin olun, bu durumun en büyük sebebi ekonomiktir. Bilgisayar başında oturmak ekonomiktir. Ayrıca son derece üretken olabilirsiniz. Ya da son derece tüketici de olabilirsiniz ve hepsi bedavadır. Ayrıca parası olmayanları cezbeden bu alet parası olanları da reddetmez. Malesef tasarımları gereği bilgisayarlar tek kişiliklerdir. Eğer eve bilgisayar soktuysanız onu ailecek kullanmayı beklemeyin, sıra sıra oturup birbirinize “kalk artık şunun başından” deme zevkini yaşamayı deneyin.
Bağımlılık yapar mı?
Kesinlikle yapmaz. Bilgisyar başına oturmak istediğiniz anlar ya çok sıkıldığınız anlardır, ya da çözmeniz gereken bir problem vardır, bir oyunda geçemediğiniz bir bölüm, pişirmeyi bilmediğiniz bir yemek, ne olduğunu bilmediğiniz bir hayvanın ne olduğu gibi. Eğer sorununuz yoksa zaten o anda bir iş üzerindeyseniz, aklınıza gelmez. Bilgisayar bir araçtır, nasıl çekiç bağımlılığı gibi birşey yoksa, bilgisayar bağımlılığı diye birşey olamaz. Biri bilgisayarınızı elinizden alırsa, oyununuzu geçemez, yemek tarifini okuyamazsanız bunların sonucunda elleriniz titremez, terleyerek sağa sola saldırmazsınız. En fazla üzülürsünüz ama vücut fonksiyonlarınız aynen çalışmaya devam eder. İlla yapar diyorsanız, LCD Televizyon, sinema salonu, FM radyo, mp3 walkman ne kadar bağımlılık yaparsa bilgisayar da o kadar bağımlılık yapar diye cevap veririm.
“Left the Spectrum scene to sort my life out!”
Şimdi soruyorum. Bu satırları yazacak duruma geldiysek bunun sebebi zx spectrum mudur? Eğer öyleyse ve 8 bit’i bu kadar seviyorsak neden en sevdiğimiz şeyi bırakmak zorundayız? Kendimize bunuda içine alacak ve sevdiğimiz şeyleri terketmeyecek bir hayat kurabilmemiz mümkün değil mi? Böyle bir hayatta karılarımıza ya da çocuklarımıza hiçbir suretle yer yok mudur ki sürekli olarak “hayata dönen” insanlar çıkmaktadır?
Bu yıl biraz scene’e bulaşayım dedim. Düşük tempodan birşey sıkıştırmak istedim arada. Forever genel olarak Zx Spectrumcuların sevdiği bir event. Çünkü Hem rus hem avrupa scene’inin kesiştiği köklü bir olay. Bu yıl zx spectrum kategorisi sönüktü, ama amstradcılar ihya oldular. Amstrad için bence bir dönüm noktası oldu bu. Daha önce hiç amstradla uğraşmayan (bir kısmı zx spectrumcuve amigacı) bir ekip amstrad’a saldırmışlar, amstrad scene’ine de laf sokmuşlar. Eminim Alco, Retrojen Forumlarında ya da kendi blog’unda çok detaylı bir incelemeyi hazırlıyordur (sağ taraftaki amstrad cpc blog’unu takip edin).
Spectrum için ise pek birşey çıkmadı. 1k’lar fena değildi, ayrıca yeni bir gruptan çıkan ve ikinci olan Gemba isminde bir demo vardı. Grafik kategorisi benim ilgilendiğim kısımdı bu sefer çünkü ben de katıldım 😀
Ancak 7.olabildim, üstelik henüz bitmemiş bir grafikle. Yine de Factor6, Trixs gibi önceki senelerin birinci ve ikincilerini geçmiş olmam bana yetti. Birinci olan piesiu’nun grafiği idare ederdi, dediğim gibi bu yıl forever spectrum için çok verimli değildi.
Obama seçilmeden önce (ama seçileceği belliydi), okulda Brian isimli amerikalı arkadaşımızla konuşuyordum. Kendisi bir “Bush exile”ı olduğunu Obama seçilirse geri döneceğini söylemişti. Ben de arada bir fark görmediğimi söylemiştim. Obama Amerika için ne değiştirebilirdi ki? Fikrim değişmedi, zaten son müdahalelere bakılırsa aynı tas aynı hamam devam ediyor. Bu sebeple Obamanın “Manifest Hope” kampanyasından bir görüntüyü çizmek istemiştim. Umudu yaydınız, içimize (işl)ettiniz, sağolun.
Grafiğin üzerinde dönerken saçma bir rotaya girmiştim, aşağıdaki resim yukardakinden yaklaşık 3 saat kadar sonra, fakat bayağı kirlendi grafik, ilerletmem de mümkün değildi, bütün suratı dither yapmam gerekecekti, mecburen geri alıp gönderdim.
Benim çapraz dither tekniğim burada pek olmadı, komple yapmak gerek..
Sizce alttaki mi (sarı’lı olan) yoksa üstteki mi? (mavi-beyaz olan). Ve evet, bu resim convert değil, komple elle.
Kapatırken bu senenin “Amstrad Kurtaran” demosu Batman Forever’ın kapanış ekranını koyuyorum.
"Betmen Forevırş" Batman Group
Tamam iyi güzel de, neden Batman? Birde “Batman Group Yer Altı Kaynakları ve Maden işletmeciği A.Ş.” gibi olmuş. Peheh..
Buraya yazmaya unutmuşum nedense. Halbuki bu benim en memnun olduğum çalışmalarımdan biriydi. 2010’un kasım ayında biraz da kafamı dağıtmak için zx microdrivelar ile oynamaya başlamıştım. Hazır elimde 10-15 kartuş olduğu için bunların içine sevdiğim oyunları doldurup hızlıca yüklemek istedim. Ne kadar masum bir istek, bu programa dönüştü:
Tabii bu işi yapmanın sürükle-bırak şeklinde olmasını beklemiyordum. Ama yine de küçük bir uğraşla başarılması gerekir öyle değil mi? Fakat işin aslı böyle değilmiş, çünkü zx spectrum’a çıkmış oyunların neredeyse tamamı kendi özel yükleyicilerini (custom loader) kullanıyordu ve bu yükleyiciler teyp’den gelen veriyi yüklemek üzere tasarlanmıştı. Dolayısıyla tap ya da tzx dosyalarını orjinal halleriyle microdrive’a atarak yüklemek imkansızdı. Çünkü oyunun loader kısmını microdrive’dan yüklediğinizde çalışan program verinin devamını teypten yüklemeye kalkıyordu.
Sonra aklıma emülatör snapshot formatları geldi. Snapshot’lar bilgisayarın tüm hafızası ve z80 işlemcisinin yazmaçlarını bir dosyaya görüntüleyen imajlardı. Bunları microdrive’dan yüklemek çok kolay olmalıydı!!! …mı acaba? Değildi elbette. Çünkü imaj dosyaları sadece tüm ram’i kaplamakla kalmıyor, z80 işlemcisinin de yazmaçlarını kaplıyordu. Bu durumda sizin sinclair basic’den çağırdığınız LOAD eylemi, yükleme tamamlandığında tekrar basic’e dönmek istiyordu, fakat imaj tüm hafızayı kapladığı için geriye dönülecek bir basic kalmıyordu. Dolayısıyla hem oyununuz kaldığı yerden devam edemiyor, hem de z80 yazmaçları henüz yüklenmemiş oluyordu. Bu durumu bertaraf etmek için tüm sna2tap tarzı araçlar yine kendi özel loader sistemlerini geliştirmişlerdi. Fakat, doğru tahmin ettiniz, başa döndük, dönüştürülen dosyalar yine teypten yüklemek için tasarlanmış oluyorlardı!!! Yani microdrive’a özgü bir loader yazmadıkça ya da standard loader ile yüklenen bir tap dosyası oluşturamadıkça hiçbir oyunu microdrive’a çeviremeyecektik!!!
Bir çıkmaza düşmüştüm. Nasıl olabilirdi bu? Bu devirde, zx spectrum gibi emülasyon sahnesi çok hareketli bir platformda hala yazılmamış bir çevirici?!
Problemin çözümü de kolay değildi. Çünkü standart loader veriyi yükledikten sonra basic’e dönmek istiyor, ki siz de öyle olmasını istersiniz çünkü veri yüklendikten yine basic’den vereceğiniz bir komutla yazmaçları yükleyip, oyunu kaldığı yerden devam ettirecek kodu başlatmanız gerekecektir. Yani BASIC oyun başlatılana kadar hafızada kalmak zorundaydı.
Birkaç deneme yaptım. Acaba basic güvenli olarak kaç byte alana ihtiyaç duyuyordu? Eğer hiçbir aygıt takılı değilse 500byte kadar. Tabii microdrive taktığınızda yeni eklenen komutların değişkenleri sayesinde bu biraz yükseliyor. Yetmiyor, bir de loader kod çalıştırmalısınız, yani minimum:
10 LOAD “” CODE: RANDOMIZE USR 40000
bu kod aşağı yukarı 50 byte yer kaplasa sonuç 1kb. Biraz da pay bırakınca (printer takarsanız buffer 256byte mesela) 1.4kb alan gerekiyor. Ayrıca bir de asm ile yazılmış bir başlatma koduna ihtiyacınız var. Bu kod işlemcinin yazmaçlarını dosyada göründüğü gibi yükleyip, PC yani dosyadaki Program Counter’a zıplaması gerekiyor. 17 byte zaten yazmaç verisi tutuyor. 22byte’da yükleyen kod. minimum 39byte daha. Eğerki microdrive’a yükleyecekseniz demin yazdığımız LOAD “” CODE kısmı LOAD *m,1,”dosya” CODE XXXXX,XXXXX şeklinde düzenlenmeli, yani daha fazla byte gerek.
Uzun lafın kısası, oynamak istediğimiz oyunun kapladığı hafıza içerisinde kesintisiz olarak bulunan 1355byte’lık bir alana ihtiyaç var. Bu alanı ne için kullanacağız? Snapshot imajının BASIC’le kesişen 1.4kb’lık kısmını bu boş alana taşınması, ve yükleme tamamlandıktan sonra oyun başlatılmadan önce yerine geri yapıştırılması gerek. Ve bu son yapıştırma işlemi basic ile değil, asm koduyla halledilmeli ki basic güvenle silinebilsin.
Fakat böylesi büyük bir “düzlük” her oyunda bulunamıyor. Oran %50 diyebilirim. Yani yöntem her durumda çalışmıyor. Daha kökten bir çözüme ihtiyaç vardı ve bu blog’u okuyan birçok kişinin aklına geldiği gibi, ben de sıkıştırma çözümlerini kurcalamaya başladım. Zx spectrum z80 işlemcili olduğu için ortalık sıkıştırma programı ile dolu. Zip, rar, ace, lha, lzh gibi tanıdık formatlar için bile kodlayıcı/çözücüler var. Fakat çözücü kısmın da ram’de depolanacağını, her çözücü kodun benim imajımdan yer yediğini düşünürerek küçücük bir çözücüsü olan bir sıkıştırma programına ihtiyaç duyuyordum. Ama aynı zamanda bu program bana her durumda en az %10 sıkıştırma sağlamalıydı.
Uzun ama çok uzun denemelerimden sonra bu işi başaracak çok alternatif olmadığını gördüm. Ama en ilginci bitbuster idi. Kardeş platform diyebileceğim MSX için yazılmış bitbuster extreme windows tabanlı bir paketleyici, z80 tabanlı 79byte büyüklüğünde bir decoder’den oluşuyordu. Beni biraz uğraştırsa da (asm konusunda biraz acemiyim) bitbuster’ı kendi ihtiyaçlarıma göre bir gecede düzenledim, sonuç 88byte olmuştu. Bitbuster etkileyiciydi, snapshot dosyaları standard 49kb boyutundadırlar, bu formattaki chuckie egg 11kb, Cobra 23kb ve tüm hafızayı kaplayan ve 1 byte bile boşluğu olmayan batman 33kb’a kadar küçülebiliyordu. Bu basic için istediğim kadar ram’e sahip olmam demekti. Tabiiki sonuç olarak yüklenen imaj 88byte bozulmaya uğramak zorundaydı. Bunu ekrana yüklemeyi tercih ediyorum. Eğer snapshot’larınızı ekran tazelenmeden önce alırsanız, oyununuz başlatıldığında ekran yeniden çizileceği için bitbuster’ın izi de ortadan kalkabiliyor.
Sonunda c# ile dosyayı sıkıştırıp uygun pozisyonlara yerleştiren “visual snapshot converter” adında bir program yazdım. Bu program zx spectrumda snapshot dosyalarını standart loader ile yüklenebilen TAP dosyaları haline getiriyor. Bu yöntem üretilen dosyaları tüm zx spectrum donanımlarına uyumlu hale geliyor olması demek oluyor.
Yukarıda anlattıklarım 7.11.2010 ile 23.11.2010’u kapsayan aralıkta başlayıp sonlanmış bir olaylar silsilesidir. Fikirlerin çoğu, arkadaşım ASM ile yaptığımız tartışmalar sırasında çıkmıştı. Ben kendi çeviricimi yapmaya çalışırken asm benden önce birşeyler kotarıyor, çıkan yeni problemleri farkedince geliştiriyordu.
Asm, farklı bir yöne gitti, o RLE sıkıştırmaya yöneldi, bu şekilde her seferinde 1.4kb kazanmak mümkün olamayabiliyor. Oran %85 civarında. Ayrıca asıl hadef TAP dosyası üretmek iken, asm direkt olarak wav dosyaları üretmeyi seçti. Bence ses dosyası üretmek başlı başına bir problem. Eğer komut satırından çalışan zxBoot’u edinmek istiyorsanız buraya tıklayın.
Şu anda asm’nin Zxboot’u ve benim yazdığım Visual Snapshot Converter dışında bu işi yapan program yok. Ama benimki daha şekilli oldu :))
Denemek isteyen buyursun, sonuçta deneysel bir sürüm daha var burda, proof-of-concept diyebiliriz. Onun için her çevrimden önce programı kapatıp açmanızı tavsiye ediyorum.
Simplistic Version, SnapToTap R2
Nasıl kullanacaksınız?
Kolay: Yükle, sıkıştır, kaydet.
Detaylı anlatım:
1.Sadece Zx spectrum 48k SNA formatında dosyaları çevirir. Bir SNA dosyası bulunuz. Bu dosyalar tipik olarak 49kb boyutundadırlar.
2.”Open 48k Sna” butonuna basın ve bu dosyayı seçin. Dilerseniz show memory map seçerek zx spectrum’un ram’inin grafiksel olarak görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
3.Otomatik olarak sıkıştırma penceresine geçilecek, “Compress” butonuna basınız.
4.Sıkıştırma işlemi karışık ve yavaş. 100% olana kadar bekleyiniz. Hiçbir düğmeye basmayınız.
6.Çıkış penceresinde loader seçimi yapınız. Şu anda sadece microdrive ve teyp var, ileride +3Dos disk yükleme programcığını da ekleyeceğim, şu anda sürücü lastiğim kopuk olduğu için deneyemiyorum 😀
7.”Save” butonuna basın.
Bitti.
Son Sürüm için aşağıdaki bağlantıyı takip edin eski sürümler için sol taraftan “Downloads and Development” bağlantısını takip edin:
